Bir önceki yazıda alt işlevin, güçlü bir enerji ve motivasyon kaynağı olarak hizmet ettiğini öğrenmiştik. Hatta bizleri “baskın işlev yorgunluğundan” kurtulabileceğini de fark etmiştik. Bugün de alt işlevin karanlık tarafı konusundan bahsedeceğim. Konuya girmeden önce şunu belirtmeliyim; bütünleşmeyi yaşamak ve alt işleve erişmek küçümsenecek bir başarı değildir. Çünkü bunu yapmak, baskın işlevle uzun süreli bir güç mücadelesini gerektirir.
Alt İşlevin Karanlık Tarafı Nasıl Çalışır?
Bu süreç genellikle acı ve ıstırap ile yüzleşme cesareti ister. Çünkü bu süreçte bunlarla karşılaşmamak imkansızdır. Bu nedenle, dini mitler kurtuluşa giden yolun genellikle ıstırapla ortaya çıktığını öne sürmekte haklıdırlar. Fakat birey alt işlevin kendini zorlayan karanlık tarafını yani tuzaklarını iyi anlamalıdır. Çünkü bunun anlaşılmasıyla bu tür ıstıraplar en aza inecektir. Peki alt işlev bizi hangi tuzaklarla karşı karşıya bırakır? Şimdi de bunlardan bahsedelim.
Tuzaklar
Alt işlev, çocuksu, saf, aşırı veya sanrısal düşünce ve davranışlarımızın çoğundan sorumludur. Çünkü diğer işlevlere göre bilincimize daha uzaktır. Tıpkı bir çocuğun dünyayı kavrayamaması gibi, alt işlev de dünyaya ait gerçekleri kavramakta zorlanır. Örneğin, mantıklı bir T tipi, kendi alt F işlevinin saf ve idealist merceğinden dünyaya bakar. Bu bakış açıyla da aşkı bir peri masalı gibi hayal eder. Bu hayal tabiki gerçeğe pek de yakın değildir. Ancak F alt işlevinin bir tuzağıdır. Ve kişi bu tuzağa takılmaya hazırdır.
Alt işlevin, gerçeği çarpıtma, abartma veya idealleştirme gibi bir yeteneği vardır. Bu yönüyle alt işleve direnmek oldukça zordur. Çünkü çok mutluluk vericidir. Örneğin, bir T tipi için güçlü aşk ve şehvet duyguları, kolayca bir bağımlılık kaynağı haline gelecektir. Hatta tüm bağımlılıklar gibi, çeşitli obsesif, zorlayıcı veya sağlıksız davranışlara da sebep olacaktır.
Bu nedenle alt işlevin etkisi altında olduğumuzda, kolayca kaçamayacağımız belirli ruh halleri yaşarız. Hatta kurtulmak istemeyeceğimiz tutumlar veya davranışlara kilitleniriz. Ayrıca giderek daha dar görüşlü, mantıksız, keyfine düşkün veya sinirli de olabiliriz. Yani herhangi bir bağımlılık gibi, yoğun bir zevk duygusuyla başlayan şey, sonunda daha kötüye gidecektir.
Olumsuz anlamda “ego” ile eşleşen alt işlev, işlevsel yığındaki diğer işlevlerden daha hassastır. “Bam telimize basan” kişiler, genellikle alt işlevimizi gücendirmenin ve rahatsız etmenin bir yolunu bulmuşlardır. Alt işlevle ilişkili çocuksu duyarlılık ve savunuculuk, genellikle “ego sorunları” olarak tanımlanan şeylerle yakından ilişkilidir. Örneğin, aşırı duyarlılık, ego savunuculuğu, aşırı gurur veya kendini beğenmişlik gibi tutumlarımızın kaynağında bu vardır.
Alt işlev aynı zamanda kişilik tiplerinin yanlış tespit edilmesinin de suçlusudur. Örneğin, alt işlevi (Te) kıskacındaki bir INFP, kendini düşünme (INTP) veya yargılama (INFJ) ile karıştıracaktır. Ayrıca alt işlevin neden olduğu bu karışıklık yüzünden birçok insanın tipoloji araştırmalarından erken vazgeçmektedirler. Hatta bu durum, psikolojik tipler teorisini bilimsel olmadığı için reddetmelerinin en önemli ve talihsiz nedenidir.
Alt İşlevin Karanlık Tarafı ile Başa Çıkma Stratejileri Nelerdir?
Alt işlevin bağımlılık yapıcı yönlerini deneyimlediği için,kişilik tipleri alt işleviyle bir aşk-nefret ilişkisi kurarlar. Hatta “onunla ya da onsuz yaşayamama” karmaşasına sahip olurlar. Bu karmaşık zorlukların üstesinden gelmeye çalışırken kişilik tipleri bazı stratejiler kullanırlar. Bu stratejiler, kaçınma veya şımarıklık, dayanak oluşturma ve anlama veya bütünleşme stratejileridir. Kişilik tipleri bazen bu stratejilerin birini kullanırken: bazan da hepsini kullanırlar.
Kaçınma ya da Hoşgörü Stratejisi
Alt işlevin karanlık tarafından kaçınmaya çalışan birçok insanın ilk kullandığı strateji kaçınmadır. Bunu ne pahasına olursa olsun alt işlevinin arzularını görmezden gelerek denerler. Ancak başarısız olduklarında bir süre daha alt işlevin kıskacında kalmayı seçerler. Sonrasında ise kaçınmanın tam tersini yaparak hep orada kalmanın mutluluğunu yaşarlar. Bu durum, tüm bağımlılık yapan davranışlarda gördüğümüz iki kutuplu, “aşk-nefret” kalıbıdır.
Dayanak Oluşturma Stratejisi
Alt işlevin karanlık tarafı ile başa çıkmak için kullanılan bir başka yaygın strateji de onu yatıştırmayı sağlayan “dayanak oluşturma” yaklaşımıdır. Dayanak oluşturma örnekleri arasında sağlıksız ilişkilerde ısrar etmek, rahatlatıcı bir dizi inanca sarılmak veya finansal güvenlik uğruna tatmin edici olmayan bir işte devam etmek gibi şeyler sayılabilir.
Bu tür dayanak oluşturma tutumları, en azından geçici olarak, alt işlevle ilgili endişeleri bastırmaya hizmet ederler. Fakat dayanak oluşturma stratejisinin iyi veya kötü olarak görülme derecesi büyük ölçüde bireye bağlı olacaktır. İdealist tipler, bunu mükemmellikten ziyade sıradanlığa razı olmak ve bir kaçış olarak görme eğilimindedirler. Ancak bazıları da bunu insan yaşamının gerekli bir parçası olarak görerek devam etme tercihindedirler.
Anlama ya da Bütünleştirme Stratejisi
Alt işlevin karanlık tarafı ile başa çıkmak için kullanılan son strateji ise onu daha iyi anlamak ve bütünleştirmek için çalışmaktır. Bu, kişilik tipimizin alt işlevinin, yaşamlarımızda nasıl tezahür ettiğini öğrenmeyi içerir. Ayrıca diğer stratejileri kullandığımızda ne olduğunu öğrenmemizi de gerektirir.
Alt işlevimizi keşfettikçe, düşüncelerimizi, kararlarımızı ve kimliğimizi sayısız şekillerde nasıl etkilediğini görürüz. Ayrıca, kendi egomuzu ihtiyatlı bir şekilde savunma ve koruma arzumuz da dahil olmak üzere, en belirgin korku ve arzularımızdan bazılarıyla ilişkisini de öğreniriz.
Bu nedenledir ki, bu süreçte hayatımıza derinlemesine kök salmış bazı psikolojik kalıplarımız ve savunmalarımızla yüz yüze geliriz. Bundan dolayı bu süreç bizim için korkutucu olabilir. Fakat nihai hedef, hangi kalıpların sağlıklı ve korunmaya değer olduğunu tespit etmektir. Ayrıca nelerin sağlıksız olduğunu ve büyümemizi engellediğini belirlemektir. Bundan dolayı bu sürece razı olmak da bir cesaret ve bilinç işidir.
Lütfen, bu yazı ile ilgili görüşlerinizi yorumlarda benimle paylaşın!
Konu ile ilgili diğer yazılar:
>>> Alt İşlev Nedir?
>>> Alt İşlev Tuzakları Nelerdir?
>>> Bütünleştirmenin Anahtar Faktörleri Nelerdir?
>>> Alt İşlevi Bütünleştirmek
Referanslar:
