MBTI, bireyleri on altı farklı kişilik tipinden birine ayıran bir ankettir. Bu gösterge, son birkaç yılda giderek daha popüler hale gelmiştir. Ayrıca anketi yayınlayan CPP’ye yılda yaklaşık 20 milyon dolar getiri sağlamıştır. Artan popülaritesiyle birlikte internete de birçok farklı test uygulanmaya başlanmıştır. Fakat bu çeşitlilik MBTI ile ilgili bazı yanlış genelleme yapma durumlarını ortaya çıkarmıştır. Ben de Yanlış Söylemler –I yazımda MBTI ile ilgili yapılan yanlış genellemelerden ve kullanılan söylemlerden bahsedeceğim.
Yanlış Söylemlerin Temel Nedenleri
Bu durumun en önemli nedeni, konu ile ilgilenen insanların temellendirilmemiş bilgileridir. Konu hakkında biraz bilgi sahibi olup kendi gizemini çözdüğünü zanneden bazı insanların, bu verileri paylaşmaları da yanlış genellemelerin yayılmasına neden olmaktadır.
Her yerde insanlar kendi tiplerini bilmek, başkalarını tanımak ve bu geniş insanlık dünyasındaki eşsiz yerlerini bulmak isteğiyle bu testlere yönelmektedirler. Bununla birlikte, yanlış veriler, blog gönderileri, videolar ve daha fazlası da bu insanların karşısına çıkmaktadır. Sonuçta bu insanlar çevrimiçi testler yapıyorlar, tip yapıları hakkında yüzeysel bazı şeyler öğreniyorlar ve çok az araştırma yapıyorlar. Sonra bir anda YouTube videoları çekiyorlar ya da psikolojik tipler hakkında makaleler yazıyorlar. Hatta MBTI ile insanlara koçluk bile yapıyorlar.
Tüm bunların sonucunda da ister istemez MBTI® ve Jungian Tipoloji hakkında “yetersiz” bilgi akışı ortaya çıkıyor. Haliyle MBTI’ın ve Psikolojik Tipler Teorisi’nin güvenilirliğini büyük ölçüde zedeleniyor. İşte ben de bu yazıda, bu güvenilirliğe olumsuz etki eden yanlış genellemeleri ele alacağım. Ancak öncelikle belirtmek isterim ki, bu temelsiz ve yanlış genellemelerin kaynağı bilginin kendisi değildir. Fakat bilgiyi derinlemesine araştırmayan insanların yüzeyselliği bu genellemelere kaynaklık etmektedir.
Gelelim bu yanlış genelleme durumlarına…
Yanlış Söylemler -I: “Herkes sadece kendi tip tercihlerinden ibarettir.”
Bu yanılgıyı anlamak kolaydır. İnsanlar tip tercihlerini tespit ettiklerinde, yalnızca bu tipin ilk işlev yığınındaki tercihlere erişimlerinin olduğuna inanırlar. Oysa durum bu kadar basit değildir. Örneğin bir ISTJ için sadece içedönük-duyumsal-düşünen ve yargılayıcı demek doğru değildir. Bu kısa ve basit bir anlatımdır. Burada görülmeyen şey, ISTJ’nin dışadönük, sezgisel, hisseden ve algılayıcı işlevlerinin de olduğudur. Evet, tipler ilk işlev yığınlarından daha fazlasıdırlar. Ayrıca temelde sekiz işleve de her kişilik tipinin erişimi vardır. Örneğin ISTJ’nin bu işlevsel süreçleri şu şekildedir:
- Baskın: İçedönük Duyum
- Yardımcı: Dışadönük Düşünme
- Üçüncül: İçedönük Hissetme
- Alt İşlev: Dışadönük Sezgi
- 5. İşlev: Dışadönük Duyum
- 6. İşlev: İçedönük Düşünme
- 7. İşlev: Dışadönük Hissetme
- 8. İşlev: İçedönük Sezgi
Eğer bir ISTJ iseniz, sezgiye göre duyumu daha çok tercih edersiniz. Ayrıca karar verirken hissetme yerine de düşünmeyi tercih edersiniz. Fakat bu durum karar verirken hissetme özelliğinizi kullanmadığınız anlamına gelmez. Ancak çoğu zaman düşünme kriterlerine daha fazla önem verdiğiniz anlamına gelir. Çevrenizdeki dünyayı algılarken hala sezgiyi kullanırsınız. Ancak duyumlarınızı, sezgilerinize göre daha fazla tercih ediyorsunuz demektir.
Bu konuyu ellerimizi kullanma tercihimiz gibi de düşünebiliriz. Örneğin sağ elinizi kullanıyorsanız, yine de sol elinizi kullanırsınız. Ancak çoğu görev için sağ elinizi kullanmayı tercih edersiniz. Bu, sol elinizin yanınızda hareketsiz ve işe yaramaz olduğu anlamına gelmez. Aynı şekilde, bir ISTJ duyum ve sezgiyi kullanır. Sadece duyum işlevi aracılığıyla işlerini daha rahat yapar. Ancak sezgi hala arka planda çalışır durumdadır ve gerektiğinde ortaya çıkacaktır.
MBTI hakkındaki diğer yanlış söylemleri bir sonraki yazımda ele alacağım.
Siz bu yanlış söylem hakkında neler düşünüyorsunuz? Lütfen yorumlarda benimle paylaşın.
İlginizi çekebilcek diğer yazılar:
>>> MBTI Konusunda Bir Bakış Açısı
>>> MBTI ile İlgili Karşı Argümanlar
>>> Meraklılarına 9 Kitap Önerisi
Referanslar:
