Stres, vücudun bir tehdit veya baskıya karşı tepki verme mekanizmasıdır. “Savaş ya da kaç” tepkisi olarak da bilinir. Ayrıca, organizmanın fiziksel, duygusal veya zihinsel bir tepki vermesine neden olan durum olarak da tanımlanır.
Genellikle, insanların karşılaştıkları çeşitli durumlar veya olaylar nedeniyle ortaya çıkar. Bu olaylar genellikle kişisel, iş, ailevi veya çevreseldir. İş yerindeki yoğun iş yükü, sınavlar, ilişki sorunları, finansal baskılar veya travmatik olaylar genel sebeplerdir. Stres, bu tür durumlarla başa çıkmak için vücudun biyolojik olarak verdiği bir tepkidir.
Stres tepkisi, genellikle vücuttaki hormonlarından biri olan kortizolün salgılanmasını içerir. Bu hormon, vücutta bir dizi fizyolojik değişikliğe neden olur. Bu da kişinin daha uyanık ve hazır hissetmesine yardımcı olur. Ancak, uzun süreli veya sürekli stres, sağlık sorunlarına yol açar. Bu nedenle, yönetilmesi ve kontrol altına alınması önemlidir.
Stres tepkisi, kişiden kişiye değişir. Bir kişinin bu duruma nasıl tepki verdiği, kişinin genetik yatkınlığı, önceki deneyimleri ve öğrenilmiş davranışlarına bağlı olarak farklılık gösterir. Bu durum karşısında yönetimi stratejileri uygulanması zararlı etkilerini azaltmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürme, problemleri çözme ve duygusal dengeyi koruma konusunda yardımcı olacaktır.
Türleri Nelerdir?
Stresin, kaynakları bakımından değişik türleri vardır. Fiziksel , duygusal ve zihinsel olmak üzere üç ana kategoriye ayrılır. İşte bu kategorilere ait özellikler:
Fiziksel Stres:
Fiziksel Çevre Stresi: İklim değişiklikleri, doğal afetler, gürültü, kirlilik ve benzeri çevresel faktörlerden kaynaklanır.
Beslenme ve Sağlık Stresi: Yetersiz veya dengesiz beslenme, fiziksel sağlık sorunları, uyku eksikliği gibi faktörlerden kaynaklanır
Uyku Eksikliği Stresi: Yetersiz uyku, vücudu ve zihni olumsuz etkiler. Bu da fiziksel stresi artırır.
Yaralanma veya Hastalık Stresi: Kişinin veya sevdiklerinin hastalanması veya yaralanması, fiziksel stresin ciddi kaynaklarındandır.
Duygusal Stres:
İlişki Sorunları: Aile içi çatışmalar, arkadaş ilişkilerinde sorunlar veya romantik ilişki problemleri, duygusal strese neden olur.
Trajik Olaylar: Ölüm, kayıp, travmatik olaylar veya ciddi hayat değişiklikleri, duygusal stresin artmasına yol açar.
Kaygı ve Depresyon: Zorlayıcı kaygı bozuklukları veya depresyon, duygusal strese neden olur.
Duygusal İstismar veya Taciz: Duygusal istismar veya cinsel taciz gibi travmatik deneyimler, duygusal stresin artmasına neden olur.
Zihinsel Stres:
Akademik Baskı: Sınavlar, ödevler ve akademik beklentiler, öğrencilerde zihinsel strese neden olur.
İş Stresi: İş yerindeki yoğun iş yükü, patronun beklentileri, işsizlik endişeleri gibi faktörler, zihinsel stresi artırır.
Finansal Stres: Borçlar, mali sıkıntılar, iş kaybı veya ekonomik belirsizlik, zihinsel strese neden olur.
Gelecekle İlgili Belirsizlikler: Kariyer, eğitim veya kişisel hedeflere yönelik belirsizlikler, zihinsel strese neden olur.
Stres, genellikle bir kombinasyon halinde ortaya çıkar ve farklı türleri birbirini etkiler. Önemli olan, stresi tanımak ve uygun yönetim stratejilerini kullanarak başa çıkmaktır. Farklı insanlar farklı türde streslere farklı tepkiler verebilir, bu nedenle stresle başa çıkma stratejileri kişiselleştirilmelidir.
Öğrenciler Neden Stres Yaşar?
Öğrencilerin stres yaşamalarının çeşitli nedenleri vardır. Özellikle eğitim sistemi, akademik beklentiler, kişisel faktörler ve sosyal baskılar gibi etkenler temel nedenlerdir. İşte öğrencilerin stres yaşamalarına neden olan faktörler:
Akademik Baskılar: Dersler, sınavlar, ödevler ve proje teslimleri gibi akademik gereklilikler, önemli faktörlerdir. Başarı beklentileri ve not baskısı, genellikle stresi artırır.
Sınavlar: Sınav dönemleri, özellikle büyük sınavlar (örneğin, üniversite giriş sınavları), öğrencilerde yüksek düzeyde stres oluşturur.
Zaman Yönetimi Sorunları: Birçok öğrenci, ders çalışma, ödevler ve sosyal etkinlikler arasında denge kurmakta zorlanır. Zaman yönetimi sorunları, özellikle stresin artmasına neden olur.
Sosyal Baskılar: Akran baskısı, grup içi ilişkiler, arkadaşlar arası rekabet osyal stresin yaşamasına yol açar.
Geleceğe İlişkin Belirsizlikler: Özellikle lise ve üniversite öğrencileri için, kariyer seçimi ve geleceğe ilişkin belirsizlikler tetikleyicidir.
Aile ve Ailevi Beklentiler: Ailelerin, akademik başarı konusundaki beklentileri ve baskısı da öğrencilerin stresini artırır.
Ekonomik Sorunlar: Bazı öğrenciler, maddi zorluklar veya öğrenim masrafları nedeniyle ekonomik stresi yaşarlar.
Sağlık Sorunları: Kendi sağlık sorunları veya aile üyelerinin sağlık sorunları, öğrencilerin stresini artırır.
Uyku Sorunları: Yetersiz uyku, öğrencilerin fiziksel ve zihinsel sağlığını olumsuz etkileyerek stresi artırır.
Performans Endişeleri: Öğrenciler, sınavlarda veya proje sunumlarında başarısız olma korkusuyla bu udurumu yaşarlar.
Stres, her öğrencinin deneyimlediği bir şeydir. Ancak her öğrencinin stresle başa çıkma şekli farklıdır. Önemli olan, stresin zararlı etkilerini en aza indirmek ve stresle başa çıkma stratejilerini geliştirmektir. Öğrencilere stres yönetimi becerilerini öğretmek ve destek sağlamak, stresin etkilerini azaltmada yardımcı olabilir.
Bundan sonraki yazılarda her kişilik tipi öğrenci için stres konusunu ele alacağım. İlgili yazılara Stres ve Öğrenci kategorisinden ulaşabilirsiniz.
