Bağımlı Kişilik Bozukluğu

Bağımlı kişilik bozukluğu, kişinin güçlü bir şekilde başkalarına bağımlı olma eğilimi ile karakterize bir kişilik bozukluğudur. Bu bozukluğun en belirgin semptomu kişinin başkalarının onayını arama tutumunu geliştirmiş olmasıdır. Bu durumu yaşayan bireyler genellikle karar verme konusunda zorluk çekerler. Ayrıca kendine güvensizlik ve ayrılmaktan korkma gibi özellikler taşırlar.

Bu kişilik bozukluğu olan kişiler ilişkilerinde sürekli olarak karşısındakinin taleplerine uymaya çalışır. Genellikle çatışmalardan kaçınır, yalnız kalmaktan korkar ve kendi ihtiyaçlarını bastırır. Bu davranışlar, kişinin yaşam kalitesini etkiler. Aynı zamanda bu davranış biçimleri, kişinin başkalarına bağımlı hale gelmesiyle sonuçlanır.

Bu kişilik bozukluğunun tedavisinde genellikle bireysel terapi veya grup terapisi önerilir. Terapi, kişinin bağımlı davranışlarını fark etmesine, kişisel gücünü artırmasına ve daha bağımsız bir yaşam tarzı geliştirmesine yardımcı olmayı amaçlar. İlaç tedavisi de, belirtileri hafifletmek için kullanılır.

Bağımlı Kişilik Bozukluğunun Nedenleri

Bağımlı kişilik bozukluğunun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak genellikle çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimlerin etkisi yüksektir. Özellikle ebeveynlerden yeterli desteğin alınamaması ve ebeveynlerin yeterli güvenlik sağlayamaması oldukça etkilidir. Uzmanlara göre bu durumların genetik faktörler ile birleşimi sonucunda BKB’nun ortaya çıktığı kanısı hakimdir.

Ayrıca, kişinin erken yaşta yaşadığı yaralanmalar, kayıplar veya travmalar da BKB gelişiminde önemli bir faktördür. Bu durum, kişinin kendine güvenini ve duygusal sağlamlığını zayıflatır. Haliyle sonuçta kişinin başkalarına bağımlı hale gelmesine yol açar.

Bazı araştırmalar, beyindeki belirli bölgelerdeki kimyasal dengesizliklerin de BKB gelişimine neden olduğunu öne sürerler. Ancak, bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Sonuç olarak, BKB’nun nedeni çok yönlüdür ve bu durumun gelişiminde birden fazla faktörün etkisi vardır.

Bağımlı Kişilik Bozukluğunun Belirtileri

Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler, genellikle aşağıdaki belirtileri gösterirler:

• Başkalarının onayına fazlasıyla ihtiyaç duyma ve onların memnuniyetini sağlamak için sürekli çaba gösterme.
• Kendi ihtiyaçlarını bastırma ve başkalarının ihtiyaçlarını öncelikli hale getirme.
• Karar verme konusunda güçlük çekme ve başkalarının kararlarını kabul etme eğilimi.
• Eleştiriden veya reddedilmekten aşırı şekilde korkma ve bu nedenle çatışmalardan kaçınma.
• Yalnız kalmaktan korkma ve yakın ilişkilerde sürekli bir başkasına bağımlı hale gelme.
• Özgüven eksikliği ve kendi becerilerini aşırı derecede küçümseme.
• Yalnız karar verme konusunda zorluk çekme ve başkalarına danışmadan karar verememe.
• Başkaları tarafından yönlendirilme ve onların etkisi altında kalma.

BKB olan kişiler genellikle başkaları tarafından “çok nazik” veya “çok düşünceli” olarak tanımlanırlar. Ancak, bu davranışlarının altında yatan güçlü bir bağımlılık duygusu vardır. Bu kişiler, yalnız kaldıklarında kendilerini çoğunlukla çaresiz veya savunmasız hissederler. Bu nedenle, tedavi edilmemesi durumunda, BKB kişinin yaşam kalitesini etkiler. Hatta ilişkilerinde sorunlara neden olur.

BKB’nun Kriterleri

Bağımlı kişilik bozukluğu DSM-5 tarafından aşağıdaki kriterlere göre tanımlanmıştır:

Kişi ilişkilerde istikrarlı bir şekilde başkalarının onayına ve onların yönlendirmesine ihtiyaç duyar. Bu, kişinin istem dışı olarak başkalarına gereğinden fazla güven duymasına ve başkalarının fikirlerine aşırı derecede önem vermesine neden olur.

Kişi kendi başına karar veremediği veya çok zorlandığı durumlarda, başkalarının onayını ve desteğini arar. Karar verme konusunda yetersizlik hissi, kararsızlık ve başkalarının yönlendirmesi ihtiyacı ön plana çıkar.

Kişi kendi beklentileri ve ihtiyaçları yerine başkalarının beklentilerini ve ihtiyaçlarını öncelikli hale getirme eğilimindedir. Bu nedenle, kişinin başkalarına gereğinden fazla hizmet etme veya başkalarını memnun etmek için çok fazla çaba gösterme eğilimi vardır.

Kişi eleştiriden veya reddedilmekten aşırı korkar. Bu nedenle, kişi çatışmalardan kaçınma eğilimindedir. Ayrıca diğerlerinin isteklerini yerine getirme konusunda aşırı uysal davranır.

Kişi ilişkilerde sürekli olarak karşısındakine bağımlı hale gelir. Bu durum genellikle, yalnız kalmaktan korkma ve ayrılık korkusu olarak kendini gösterir.

Kişi kendi beceri ve yetenekleri hakkında aşırı düşük bir değerlendirme yapar. Bundan dolayı kişi genellikle kendini yetersiz hisseder . Ayrıca başkalarının desteği olmadan başarılı olamayacağına inanır.

Kişi başkalarının yönlendirmesi ve onların desteği olmadan karar verme konusunda zorluk çeker. Bu nedenle, kişi çoğu zaman başkalarının fikirlerini kabul eder veya başkalarının önerilerini uygular.

Bu kriterlerin hepsi, BKB tanısının konulabilmesi için karşılanmalıdır. Ayrıca, bu belirtilerin kişinin işlevselliğini önemli ölçüde etkilemesi de gerekmektedir.

BKB’nun Tedavi Yöntemleri

Bağımlı kişilik bozukluğu tedavisi, psikoterapi ve bazı durumlarda ilaç kullanımını içerir. İşte BKB tedavisinde kullanılan bazı yöntemler:

Psikoterapi: Terapi, BKB yaşayan bireylerin ilişkilerdeki sorunlarına odaklanır. Ayrıca, kişinin kendine olan güvenini artırmayı amaçlar. Bunun yanında kişinin karar verme yeteneğini geliştirmeyi hedefler. Temel amaç kişinin başkalarının desteğine olan bağımlılığını azaltmaya yardımcı olmaktır.

Bilişsel davranışçı terapi: Bu tedavi, bireyin düşüncelerini ve davranışlarını değiştirmeyi hedefler. Ayrıca kişinin düşünce kalıplarını değiştirmeye ve kendine olan güvenini artırmaya yardımcı olur.

Grup terapisi: Bu yöntem, benzer zorluklarla karşılaşan kişilerin bir araya gelerek birbirlerine destek olması amacıyla yapılan bir terapidir.

Aile terapisi: Aile terapisi, BKB yaşayan kişilerin ailelerinin de dahil olduğu bir terapi yöntemidir. Aile üyeleri, kişinin bağımlılığına neden olan etkenleri anlamaya ve kişinin iyileşmesine yardımcı olmaya çalışırlar.

İlaç tedavisi: BKB’nun ilaçla tedavisi yoktur. Ancak semptomları yönetmek için bazan ilaçlar kullanılır. Örneğin, kaygı veya depresyon semptomlarını hafifletmek için antidepresanlar veya anksiyolitikler kullanılır.

BKB tedavisi, uzun vadeli bir süreçtir ve disiplinli bir yaklaşım gerektirir. Tedavi sürecinde kişi genellikle kendine olan inancını yeniden kazanır. Ayrıca karar verme yeteneğini geliştirerek ve kendi hedeflerine odaklanarak bağımlılığından kurtulur.

BKB’nun Tedavi Süreci

Bağımlı kişilik bozukluğu tedavisi, genellikle psikoterapi ve bazen ilaç kullanımı ile yapılır. Tedavi süreci bireysel ihtiyaçlara göre değişiklik gösterir. Ancak genellikle şu adımlardan oluşur:

Değerlendirme: BKB tanısı koyan bir uzman, kişinin semptomlarını ve yaşamını detaylı bir şekilde değerlendirir. Ayrıca kişinin psikolojik ve tıbbi geçmişine bakar. Özellikle semptomlarının şiddeti, nedenleri ve kişinin fonksiyonel bozuklukları değerlendirir.

Tedavi planı: Değerlendirme sonrasında, hastanın tedavi planı ortaya çıkar. Bu plan, hastanın semptomlarına, ihtiyaçlarına ve kişisel hedeflerine göre özel olarak hazırlanır. Tedavi planı, genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi veya kombinasyon gibi farklı tedavi yöntemlerini içerir.

Psikoterapi: Psikoterapi, BKB olan bir kişi için en yaygın tedavi yöntemidir. Terapi, kişinin kendine olan güvenini artırmayı amaçlar. Bunun yanında kişinin karar verme yeteneğini geliştirmeyi hedefler. Seansları genellikle haftalıktır. Ancak tedavi süreci, hastanın semptomlarının şiddetine bağlı olarak birkaç ay veya birkaç yıl sürebilir.

İlaç tedavisi: İlaç tedavisi genellikle , semptomları hafifletmek için uygulanır. Örneğin, antidepresan ilaçlar, sosyal kaygı ve depresyon gibi semptomları hafifletmek içindir. Ancak, ilaç tedavisi, terapi gibi etkili bir tedavi yöntemi değildir. Sadece semptomların hafifletilmesine yardımcı olur.

Destekleyici gruplar: BKB olan kişiler için destekleyici gruplar da faydalıdır. Bu gruplar, kişinin diğer insanlarla sosyal becerilerini geliştirmesine ve benzer durumlardan muzdarip diğer kişilerle bağ kurmasına yardımcı olma amacı taşır.

BKB tedavisi, birçok faktöre bağlı olarak farklı sürelerde değişebilir. Tedavi, disiplinli bir yaklaşım gerektirir ve bazen haftalar, bazen aylar veya yıllar sürebilir. Ancak, uygun bir tedavi planı ve motivasyonla birçok kişi BKB’ndan kurtularak sağlıklı bir yaşama kavuşur.

BKB’nun Türleri

Bağımlı kişilik bozukluğunun tek bir türü vardır. Ancak, DSM-5’e göre, bağımlı kişilik bozukluğunun alt tipleri veya özellikleri de vardır. Bu özellikler şunlardır:

Öznel algıda düzenlilik: Bu özellik, kişinin kendisini ve dünyayı düzenli, tutarlı ve tahmin edilebilir şekilde algılamasıdır.

İlişki düzenliliği: Bu özellik, kişinin başkalarıyla bağımlı, yardımsever ve uyumlu ilişkiler kurma eğiliminde olmasıdır.

Kendine yönelik eleştiriden kaçınma: Bu özellik, kişinin kendine yönelik eleştirilerden kaçınması ve başkalarının onayını arama eğiliminde olmasıdır.

Karar vermede güçlük: Bu özellik, kişinin karar verme sürecinde zorluk yaşaması ve başkalarının yardımına ihtiyaç duymasıdır.

Ayrılma kaygısı: Bu özellik, kişinin ayrılma veya reddedilme korkusu nedeniyle bağımlılık ilişkilerine sıkı sıkıya bağlanmasıdır.

Bu özellikler, BKB yaşayan kişilerin bu alt tipleri gösterme eğiliminde olduklarını gösterir. Ancak, BKB’nun belirtileri, herkes için benzerdir. Haliyle tedavi süreci de benzerlikler içerir.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu Yaşayan Birine Nasıl Davranmak Gerekir?

BKB yaşayan kişilere nasıl davranılacağı, birçok faktöre bağlıdır. Ayrıca kişiden kişiye farklılık gösterir. Ancak, genel olarak, BKB olan kişilerle etkileşim kurarken şu ipuçları yardımcı olacaktır:

Empati kurun: BKB yaşayan kişiler genellikle güvensizlik ve yetersizlik hissederler. Bu nedenle onlarla empati kurmak ve onların duygularını anlamaya çalışmak, güvenlerini kazanmaya yardımcı olur.

Sınırlarınızı belirleyin: BKB yaşayan kişiler genellikle sınırlarını aşma eğilimindedirler. Bu nedenle kendi sınırlarınızı belirlemek ve bunlara bağlı kalmak, ilişkinin sağlıklı bir şekilde devam etmesine yardımcı olur.

Destek olun, ama bağımsızlığı teşvik edin: BKB yaşayan kişiler genellikle başkalarının desteğine ihtiyaç duyarlar. Ancak, onların bağımsızlığını ve kendi güçlerini kullanmalarını teşvik etmek dengede kalmalarına yardımcı olur.

Kendilerini eleştirirken destek olun: BKB yaşayan kişiler genellikle kendilerini eleştirirler ve yetersiz hissederler. Bu nedenle onlara olumlu geri bildirimlerde bulunmak ve desteklemek, özgüvenlerini artırır.

Yardım alabilecekleri kaynaklar hakkında bilgilendirin: BKB yaşayan kişiler, yardım alabilecekleri kaynakları genellikle göremezler. Bu nedenle onları tedavi olacakları kaynaklar hakkında bilgilendirmek, iyileşme sürecine yardımcı olur.

Umarım bu ipuçları, BKB yaşayan kişilerle etkileşimde bulunurken yardımcı olur. Ancak, BKB tedavisi, psikoterapi ve bazen ilaç tedavisi gerektirir. Eğer biri bu durumdan etkileniyorsa, profesyonel bir yardım alması önemlidir.

Bu konu hakkındaki görüş, soru ve düşüncelerinizi lütfen yorumlarda benimle paylaşın.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu Hakkında Kitap Önerileri

“Overcoming Dependent Personality Disorder” – Karen B. Helms

Bu kitap, bağımlı kişilik bozukluğu olan kişilerin yaşadığı zorlukları anlamak ve tedavi için nasıl adım atılacağı hakkında bilgi vermek için yazılmış bir kılavuzdur.

“The Highly Sensitive Person: How to Thrive When the World Overwhelms You” – Elaine N. Aron

Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle duygusal olarak hassastırlar. Bu kitap, aşırı duyarlılığın nasıl yönetileceği hakkında ipuçları sunar.

“Codependent No More: How to Stop Controlling Others and Start Caring for Yourself” – Melody Beattie

Bu kitap, bağımlı kişilik bozukluğu olan kişilerin başkalarına karşı aşırı bağımlılıklarının nedenleri ve nasıl kontrol altına alınabileceği hakkında bilgi verir.

“The Disease to Please: Curing the People-Pleasing Syndrome” – Harriet B. Braiker

Bu kitap, bağımlı kişilik bozukluğu olan kişilerin başkalarının beklentilerine karşı aşırı duyarlılıklarının nedenlerini ve bu davranışların nasıl değiştirilebileceğini ele alır.

Bu kitapların, BKB konusunda daha fazla bilgi edinmenize ve sizlere yardımcı olacağını umuyorum. Ancak, bu tip konularda bir kitap yerine profesyonel bir yardım almak daha etkili olacaktır.